STEKELVARKEN

OVERAL STEKELS

Het meest opvallend aan stekelvarkens zijn natuurlijk de stekels. Normaal liggen de stekels plat, maar als er gevaar dreigt staan de stekels onmiddellijk omhoog. Hij lijkt dan wel twee keer zo groot! Bij pasgeboren stekelvarkens zijn de stekels nog zacht.
Na twee weken worden de stekels hard.

DIERENPASPOORT STEKELVARKEN

LATIJNSE NAAM: Hystrix cristata
LEEFGEBIED: In Europa en Noord-Afrika, in Savannes, steppen en open boslanden
VOEDSEL: wortelen, knollen, bast en vruchten
LEEFTIJD: 15 jaar in het wild, 20 jaar in dierentuinen
GEWICHT: 10 - 30 kg
DRAAGTIJD: 3 tot 4 maanden
AANTAL JONGEN PER KEER: een tot vier jongen, gemiddeld twee
IUCN-STATUS: niet bedreigd

HOE ZIE IK ERUIT

Stekelvarkens zijn geen varkens, maar knaagdieren. Ze zijn dan ook familie van de cavia en de capibara. Knaagdieren hebben grote, scherpe voortanden waarmee ze goed kunnen knagen.

Niet zien maar horen

De verschillende soorten stekelvarkens kunnen donkerbruin tot zwart met wit gekleurd zijn.
Ze hebben kleine ogen en kunnen slecht zien. Ze hebben ook erg kleine oren, maar ze kunnen wel heel goed horen.
Ze kunnen ook erg goed ruiken. Sommigen hebben tastharen op hun kop waarmee ze goed kunnen voelen. Hun poten zijn kort en sterk en ze hebben grote voeten. Aan de poten staan scherpe nagels om goed te kunnen graven.

Stekelige wapens

De stekels vallen natuurlijk onmiddellijk op bij het stekelvarken. Die zijn erg belangrijk voor hen. Het zijn eigenlijk een soort aangepast haren zodat ze zich kunnen beschermen tegen roofdieren. Ze hebben verschillende soorten stekels over hun hele lichaam; lang-kort, hard-zacht, hol-plat, dik-dun.
De langste stekels in hun nek en op hun achterlijf kunnen wel 40 cm lang worden.
Bij gevaar staan de stekels altijd rechtop. Dan rammelt hij met zijn stekels en maakt hij zo veel lawaai. Als hij de vijand nog niet kan verjagen, gaat het stekelvarken in de aanval. Dan loopt hij heel snel achteruit of zijwaarts in de richting van zijn vijand.
De stekels kunnen diepe wonden veroorzaken. Ze zijn niet giftig, maar door de vele bacteriën kunnen wonden heel erg ontsteken.
Roofdieren zullen dus twee keer nadenken vooraleer ze het stekelvarken zullen aanvallen!

Knagen, knagen en nog eens knagen

Stekelvarkens zijn knaagdieren. Hun kop is zo ontwikkeld dat ze goed kunnen knagen.
Ze hebben een extra groot kaakbeen en sterke kauwspieren. Maar ze hebben ook lange en scherpe voortanden zonder wortel waardoor die hun hele leven lang blijven groeien.
Om hun tanden te kunnen afslijten en scherp te houden, knagen ze vaak aan boombast en aan botten van dode dieren. Uit de botten halen ze ook mineralen als kalk wat goed is voor de opbouw van hun stekels.

WAAR WOON IK

3 soorten stekelvarkens, 3 verschillende woonplaatsen

Noord-Afrikaans stekelvarken Hystrix cristata Zuid-Europa, en langs de noordkust en in het noordoosten van Afrika
Zuid-Afrikaans stekelvarken Hystrix africaeaustralis Ten zuiden van Sahara in bijna heel Afrika, maar niet in het zuidwesten
Indisch gekuifd stekelvarken Hystrix indica In zuidoost-centraal Azië en in delen van Midden-Oosten

Niet keuskeurig

Stekelvarkens leven op de grond. Ze komen voor in savannes, bosgebieden en rotslandschappen. Op akkers van boeren kunnen ze zich ook prima thuis voelen. Overdag slapen ze in hun hol. Soms graven ze hun eigen hol uit, maar meestal gebruiken ze de holen van andere dieren, grotten, holle bomen of oude boomstronken als nestplaats. Soms zijn meerdere holen samengevoegd tot één groot huis.

WAT EET IK

Nachtelijke tochten

’s Nachts gaan stekelvarkens op zoek naar voedsel, overdag slapen ze in hun hol. Ze kunnen ’s nachts soms een tocht maken van wel 15 km. Ze eten vaak verschillende planten, zaden, wortels, knollen, vruchten en noten.
Maar ze lusten ook wel insecten en soms zelfs kleine dieren als kikkers, of aas.
Wanneer ze de kans krijgen, durven ze soms eens knagen aan de gewassen van boeren zoals pinda’s, aardappelen, maïs, banaan, ananas, bonen, meloen en mango.
Veel boeren jagen op stekelvarkens om hun gewassen te beschermen.

MIJN FAMILIE EN IK

Kleine families

Stekelvarkens leven in kleine familiegroepjes met een vader, moeder en hun jongen. Moeder stekelvarken krijgt ongeveer één keer in het jaar één tot vier jongen.

Zachte stekels

Na 3 tot 4 maanden worden de jongen onder de grond geboren in het nest. Ze hebben een vacht van zachte stekels. Na een week worden die stekels hard. Ze gaan dan ook mee met hun moeder naar buiten. Moeder en vader zorgen samen voor hun jongen. Jongen uit een eerder nest helpen soms ook met het verzorgen van de nieuwe jongen.

IN DE ZONNEGLOED DIERENPARK-SANCTUARY

De stekelvarkens die hier verblijven in De Zonnegloed werden opgevangen vanuit Tenerife. De dieren werden daar in een zoo in zeer slechte omstandigheden gehouden. Ze moesten dringend een nieuwe thuis krijgen. Na lang zoeken vonden ze De Zonnegloed een geschikte plaats om hen hier een nieuw en veel beter leven te schenken.
Want hier zitten ze in een groot binnen-verblijf met verschillende compartimenten en een heel groot buitenverblijf. Een hele verandering dus als je vergelijkt met hun krappe kale kooi van vroeger.
Ze begonnen dan ook onmiddellijk bij het loslaten in hun verblijf te snuffelen en te genieten van hun nieuwe thuis.

HELP!

Geen makkelijke prooi

Stekelvarkens moeten opletten voor enkele gevaarlijke roofdieren zoals hyena’s, wilde katten, roofvogels en pythons. Maar gelukkig hebben ze stekels waardoor ze zich goed kunnen verdedigen tegen de roofdieren en dus geen makkelijke prooi zijn.

Plaag of geluksbrenger?

Stekelvarkens knagen graag aan gewassen van boeren waardoor ze vaak als plaagdier gezien worden. Boeren willen hun gewassen beschermen en gaan dus vaak op stekelvarkens schieten.
Maar mensen jagen ook op stekelvarkens voor het vlees dat heel lekker blijkt te zijn.
De stekels worden vaak gebruikt als versiering, en sommigen denken dat de stekels geluk brengen.
Toch zijn stekelvarkens NOG niet echt bedreigd.

WIST JE DAT…

…stekelvarkens hun stekels niet kunnen afschieten wat wel vaak wordt gezegd?
De stekels laten wel gemakkelijk los, maar groeien ook snel weer aan.

…de stekels van het stekelvarken kleine weerhaakjes hebben waardoor de vijand die maar moeilijk uit zijn huid krijgt?

…stekelvarkens goed kunnen zwemmen?