SERVAL

Foto ©Kris Van Exel

DIERENPASPOORT SERVAL

LATIJNSE NAAM: Leptailurus serval
LEEFGEBIED: grote delen van Afrika, ten zuiden van de Sahara
VOEDSEL: kleine dieren zoals vogels, muizen en kikkers
LEEFTIJD: 20 jaar in dierentuinen, in het wild korter
GEWICHT: man 16 - 18 kg, vrouw 8,5 - 12,5 kg
DRAAGTIJD: 66 tot 75 dagen
AANTAL JONGEN PER KEER: twee tot drie jongen
IUCN-STATUS: niet bedreigd

HOE ZIE IK ERUIT

Op stelten lopen met flaporen

De serval is een middelgrote kat, die opvalt door zijn lange poten en zijn korte staartje. Hij heeft de langste poten van alle katten en kan dus heel goed in het hoge gras jagen.
Heb je al zijn grote ronde flaporen gezien? Ze raken elkaar bijna aan. Servals kunnen dus erg goed horen en zien. Dit is nodig om hun prooi in het gras te horen lopen. Zo kan hij met een grote sprong feilloos er bovenop springen. Hij kan, door zijn sprong, zelfs vogels uit de lucht vangen.
Ruiken kunnen ze minder goed.

WAAR WOON IK

Beschutting

Servals leven op de Afrikaanse savanne. Ze zijn vaak in de buurt van water. Er moet voldoende hoog gras zijn of rotsspleten. Deze zorgen voor genoeg beschutting. Ze zijn meestal in de voor- en namiddag actief. Ze rusten tussen het struikgewas, in een rotsspleet of in een hol. Die graven ze niet zelf, maar zijn verlaten door andere dieren. Ze komen niet voor in dicht beboste en hele droge gebieden.

WAT EET IK

Goede oren

Servals zijn carnivoren. Dat wil zeggen dat ze vlees eten. Ze eten vooral knaagdieren en andere kleine dieren zoals vogels, hagedissen, vissen en insecten. Meestal jagen ze in een gebied met hoog gras en struikgewassen.
Hier komt hun scherpe gehoor heel goed van pas. Ze kunnen door hun grote oren hele zachte geluiden horen. Als het donker is, gaan ze zelfs enkel op hun gehoor af. Ze zijn altijd erg succesvol in het jagen. Vier op de tien jachtpogingen lukken overdag en ’s nachts zes.

Hengelen

Servals kunnen horen waar een vogel of ander diertje over de grond loopt. Ze sluipen naar het geluid toe en verrassen hun prooi met een snelle sprong. De serval geeft enkele rake klappen tot de prooi buiten westen geslagen en doodgebeten is. Met hun lange beweeglijke voorpoten kunnen servals knaagdieren uit hun holen halen. Ze horen precies waar een dier in een ondergrondse gang loopt en waar ze dus moeten ‘hengelen’. Servals zijn ook goede zwemmers waardoor ze ook op jacht kunnen gaan naar kikkers en vissen.

Muizensprong

Als de serval een vogel laag door de lucht hoort of ziet vliegen, springt hij omhoog. Dit wordt een 'muizensprong’ genoemd. Alle poten komen tegelijk van de grond en de vogel wordt met de voorpoten uit de lucht gevist. De kleinere servals kunnen ongeveer twee meter hoog springen en vier meter ver.

MIJN FAMILIE EN IK

Wie ruik ik?

Servals leven solitair. Ze leven dus niet in groep, maar alleen. Ze hebben elk hun eigen territorium. Dat is een woongebied. Hier worden andere soortgenoten weggejaagd. Vrouwtjes mogen in het territorium van mannetjes komen. Een man wordt in het territorium van een andere man snel weggejaagd.
Het territorium wordt telkens aangeduid door urine te sproeien. Ze wrijven ook hun kin en wangen tegen voorwerpen en kwijlen.
In de poten zitten zweetklieren die een aparte geur afgeven. Hiermee schrapen ze over de stam van een boom. Andere servals ruiken daardoor dat het gebied van iemand anders is. Mannetjes en vrouwtjes vormen alleen een koppel om te paren. Ze rusten en jagen dan een aantal dagen samen. Daarna gaan ze ieder weer hun eigen weg.

Verstopt

Na een draagtijd van ongeveer 75 dagen worden er twee tot drie servals geboren. Het nest is altijd goed verborgen. Vaak bevindt die zich in een verlaten hol van een ander dier, of tussen rotsen of dicht struikgewas.
De jongen zijn eerst naakt en hebben gesloten ogen. De moeder staat er alleen voor bij het grootbrengen van haar jongen. De hele dag is ze bezig met de verzorging en het halen van voedsel.
De eerste drie weken drinken ze alleen maar melk bij hun moeder. Daarna beginnen ze af en toe vlees te eten.

Eerste stapjes

De jongen blijven vier tot vijf weken in het nest, want hier zijn ze goed beschermd. Stapje voor stapje gaan ze naar buiten. Ze gaan met hun moeder mee die hen leert jagen. De moeder vangt de prooien, maar doodt ze niet zodat de jongen hiermee kunnen oefenen. Na 9 – 12 maanden zijn de jongen zelfstandig. De moeder jaagt eerst de jonge mannetjes weg. De vrouwtjes mogen iets langer blijven. Als ze zelf jongen kunnen krijgen, jaagt de moeder ook haar dochters weg.

IN DE ZONNEGLOED DIERENPARK-SANCTUARY

Leone en Ghana verblijven hier in De Zonnegloed. Leone was pas vijf weken oud toen hij bij Stichting AAP kwam, een opvangcentrum voor verwaarloosde dieren. In die paar weken was hij zijn moeder kwijtgeraakt en verhuisde hij tweemaal. Hij kwam naar De Zonnegloed en leerde Ghana kennen, eindelijk iemand van zijn eigen soort. Het is nog altijd moeilijk dat hij niet gewoon door zijn moeder is opgevoed. Soms snapt hij niet helemaal hoe een serval zich moet gedragen. Maar slim als hij is, leert hij steeds meer. Leone en Ghana kunnen het dan ook erg goed met elkaar vinden.

HELP!

In een aantal landen mag er niet gejaagd worden op servals, in andere wel nog. Meestal doden stropers servals voor hun ‘mooie’ vacht. Van hun vacht maakt men dan bontjassen. Voor één bontjas zijn veel servalvelletjes nodig. Ook boeren doden servals. Ze zijn bang dat die hun vee zullen opeten. In gebieden waar veel mensen wonen, komen bijna geen servals meer voor. In andere gebieden neemt het aantal servals gelukkig weer toe.

WIST JE DAT…

…servals soms als prooidieren gezien worden door hyena’s, Afrikaanse wilde honden en luipaarden?
Dit komt omdat ze zo klein zijn. Daarom is de serval erg kwetsbaar.

…servals goed kunnen klimmen?
Wanneer ze zich bedreigd voelen, klimmen ze snel in bomen of op rotsen.

…servals met elkaar ‘praten’ door te grommen, te miauwen, huilende geluidjes te maken en te knorren?
Ze gebruiken ook lichaamstaal door zichzelf groot te maken, hun tanden te laten zien en dreigend met hun poot te slaan.