Helaas is de prachtige pinchéaap een ernstig bedreigde diersoort. Dit komt voornamelijk door de illegale handel in exotische huisdieren en het verlies van hun leefgebied als gevolg van ontbossing en versnippering van het landschap.
Deze kleine primaten komen oorspronkelijk uit een beperkt gebied in Colombia, waar ze een essentiële rol spelen in het tropische ecosysteem. De soort heeft een geschatte wilde populatie van slechts 6.000 individuen.
Ondanks het exportverbod worden pinchéaapjes nog steeds gevangen en illegaal verhandeld. Veel dieren worden gehouden als huisdier in ongeschikte omstandigheden, zonder de juiste zorg. Dit is precies wat er gebeurde met de pinchéaapjes die nu bij De Zonnegloed wonen. Ze werden illegaal gehouden in Europa en gered uit verschrikkelijke omstandigheden. Zo werd Rikchaq in beslag genomen uit een illegale Zuid-Amerikaanse primatenhandel in Frankrijk, waar hij onder erbarmelijke omstandigheden leefde. Een andere pinchéaap, Geb, werd onderschept door de Duitse politie terwijl hij in een busje werd gesmokkeld samen met honderden andere dieren. Gelukkig hebben beide nu een veilig thuis bij De Zonnegloed.
Behoudsinspanningen en uitdagingen
Pinchéaapjes kunnen niet zomaar overal overleven, wat blijkt uit hun beperkte verspreiding in het wild. Ze hebben specifieke tropische omgevingen nodig om te overleven en te floreren, waardoor ze extreem kwetsbaar zijn voor het verlies van hun leefgebied.
Ondanks verschillende natuurbeschermingsinitiatieven blijven pinchéaapjes een hoog risico lopen op uitsterving als gevolg van menselijke activiteiten. Er zijn meerdere maatregelen genomen om de soort te redden:
1. Anti-stroperij-initiatieven
Wetgeving tegen stroperij speelt een cruciale rol in de bescherming van pinchéaapjes, aangezien de illegale vangst voor de huisdierhandel een van de grootste bedreigingen vormt. Hoewel het verbod op legale vangst deze dreiging aanzienlijk heeft verminderd, blijven stroperij en illegale handel een probleem. Natuurbeschermingsorganisaties werken nauw samen met lokale autoriteiten om deze wetten te versterken en te handhaven, onder andere door beschermde gebieden te patrouilleren en netwerken van de illegale dierenhandel te ontmantelen.
Ook in Europa worden inspanningen geleverd om de wetgeving tegen de illegale handel in exotische dieren te versterken. Organisaties zoals De Zonnegloed bieden onderdak aan geredde dieren en zorgen ervoor dat ze de juiste zorg krijgen in een omgeving die past bij hun soort.
2. Behoud van leefgebied
Klimaatverandering bedreigt veel leefgebieden en, daarmee, de meeste diersoorten. Op kleinere schaal kunnen gerichte natuurbeschermingsinitiatieven helpen om leefgebieden te beschermen door directe bedreigingen zoals ontbossing en landschapsversnippering aan te pakken.
Het vernietigen van leefgebieden is de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de pinchéaap-populatie. Door kunstmatige barrières te verwijderen en bomen te planten, kunnen versnipperde leefgebieden worden verbonden, waardoor pinchéaapjes zich vrij kunnen verplaatsen, beter kunnen voortplanten en de populatie in het wild kan groeien.
3. Publieke educatie
Mensen bewust maken van de bedreigingen waarmee pinchéaapjes worden geconfronteerd is cruciaal voor het behoud van de soort. Bewustwording kan helpen om de vraag naar primaten als huisdier te verminderen en het belang van het beschermen van hun leefgebied te onderstrepen. Publieke educatie kan zelfs mensen inspireren om actief natuurbeschermingsinspanningen te ondersteunen door bewustwording te verspreiden en milieuverantwoordelijkheid te promoten.
Bezoekers van De Zonnegloed leren over de impact van de illegale dierenhandel en hoe ze kunnen helpen door geen exotische huisdieren te kopen. Door verhalen zoals die van Rikchaq en Geb te delen, benadrukken we het leed dat deze dieren ondergaan en het belang van hun bescherming.
Een uitstekend voorbeeld van educatie in actie is Proyecto Tití, een natuurbeschermingsinitiatief dat begon met wetenschappelijk onderzoek en uitgroeide tot educatieve programma's voor lokale gemeenschappen in Colombia. Veel inwoners waren zich er niet van bewust dat hun activiteiten, zoals overmatig gebruik van brandhout en ontbossing, direct de overlevingskansen van pinchéaapjes bedreigden.
Door educatie en duurzame oplossingen te bieden, kunnen mensen worden geïnspireerd om het leefgebied van pinchéaapjes te beschermen en hun uitsterven te voorkomen.
Sociaal gedrag van pinchéaapjes
Pinchéaapjes leven in kleine groepen van maximaal 10 individuen, meestal bestaande uit twee seksueel actieve ouders en hun nakomelingen, die zelf niet voortplanten (soms zijn er ook niet-verwante groepsleden).
Coöperatief ouderschap en overleving van jongen
Alle groepsleden helpen bij de zorg voor de jongen, wat hun overlevingskansen vergroot. Oudere broers en zussen spelen een sleutelrol door jongen te dragen en te voeden, waardoor de moeder sneller kan herstellen en opnieuw kan voortplanten. De scheiding van groepen en het verlies van groepsleden laat de jongen zonder de noodzakelijke zorg achter.
Bij De Zonnegloed krijgen geredde pinchéaapjes de kans om nieuwe sociale banden op te bouwen. Na zijn redding werd Geb geïntroduceerd bij Rikchaq, waardoor hij opnieuw kon socialiseren met soortgenoten.
Sociale hiërarchie
Alleen het dominante paar plant zich voort, terwijl andere groepsleden helpen bij de opvoeding van de jongen. Wanneer een van de fokouders sterft, kan de sociale hiërarchie instorten, wat leidt tot conflicten tussen de overgebleven groepsleden die strijden om dominantie.
De isolatie van groepen als gevolg van habitatverlies kan voorkomen dat individuen nieuwe partners vinden wanneer de groepshiërarchie verandert.
Conclusie
Door natuurbeschermingsinitiatieven te ondersteunen, bewustwording te verspreiden en te pleiten voor de bescherming van leefgebieden, kunnen we helpen de toekomst van de pinchéaap veilig te stellen.
Ook in Europa kunnen we een verschil maken door opvangcentra zoals De Zonnegloed te steunen, die slachtoffers van de illegale dierenhandel een nieuwe kans geven. Door bewustzijn te creëren en te pleiten voor strengere wetgeving, kunnen we helpen het lijden van deze dieren te verminderen en hen beschermen voor toekomstige generaties.
Bronnen
- National Geographic (n.d.). Cotton-top tamarin. National Geographic. https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/cotton-top-tamarin
- Oakland Zoo (n.d.) Taking Action for Cotton-Top Tamarins. Oakland Zoo. https://www.oaklandzoo.org/wildlife-conservation/cotton-top-tamarins#:~:text=Proyecto%20Tit%C3%AD%20is%20a%20multidisciplinary,economically%20feasible%20for%20local%20people
- Savage, A., Thomas, L., Leighty, K. A., Soto, L. H., & Medina, F. S. (2010). Novel survey method finds dramatic decline of wild cotton-top tamarin population. Nature Communications 1, article 30. https://www.nature.com/articles/ncomms1030
- Animalia (n.d). Pinchéaapje. Animalia. https://animalia.bio/nl/cotton-top-tamarin
- Chester Zoo (n.d.). Cotton-top tamarin. Chester Zoo. https://www.chesterzoo.org/animals/cotton-top-tamarin
-
Baines, H. (2023). What are some of the biggest threats to wildlife? Animal Charity Evaluators. https://animalcharityevaluators.org/blog/threats-to-wildlife/
