Knobbelzwaan Cygnus olor
Dieren in onze sanctuary
Amicum
De dieren uit de tijd dat De Zonnegloed nog enkel een educatieve kinderboerderij was, blijven natuurlijk ook op De Zonnegloed wonen. Amicum is ook een dier die hier al van in dat prille begin aanwezig was voordat we een Sanctuary werden.
Aqua
Aqua komt van een opvangcentrum uit Nederland. Het dier werd daar in beslag genomen bij een particulier die niet de juiste zorg aan het dier gaf.
Kenmerken
- Grootte:
- 1.5 m en 2.40 spanwijdte
- Voedsel:
- Gras, waterplanten
- Gewicht:
- 10 - 12 kg
- Leeftijd:
- 19 jaar/ans/years
- Draagtijd:
- 36 dagen/jours/days
- Status:
- Niet bedreigd
- Familie:
- Knobbelzwaan
- Leefgebied:
- Centraal Europa
Waar voelt hij zich op zijn best?
De knobbelzwaan komt van nature vooral voor in de gematigde klimaten van Europa en West-Azië.
Wat eet hij graag?
Het voedsel bestaat meestal uit waterplanten, die worden aangetroffen in ondiep water. Hierbij komt hun lange hals goed van pas. Bij gebrek aan planten eet een zwaan ook wel kleine vissen zoals voorns.
Weetje
In het Engels wordt deze zwaan de 'mute swan' of 'stomme/stille zwaan' genoemd, omdat hij minder geluid maakt dan zijn soortgenoten.
MEER INFO
Habitat en leefgebied
Het is een soort die van nature voorkomt in Europa en Azië. Maar door menselijke introductie komen ze ondertussen ook al voor in Amerika, Australië en zuidelijk Afrika. Net zoals wij last hebben met de Canadese gans.
Je ziet ze altijd op stilstaande waterlichamen met riet of andere oeverbegroeiing.
Voeding
Ze eten zowel in het water als op het land. In het water raken ze gemakkelijk aan planten door hun lange nek. Ze duiken niet, maar “grondelen”, waarbij ze omgekeerd in het water hangen en je dus nog enkel maar hun achterkant ziet. Op het land gaan ze eerder graangewassen zoeken, wat dus wel eens problemen durft te geven met boeren, zeker in de winter.
Brood geven doe je beter niet. Dit is niet voedingsrijk voor de vogels, en al dat brood in het water kan voor algenbloei zorgen.
Uiterlijk
De knobbelzwaan is van nature volledig wit met een sierlijke hals, een oranje bek en zwart rond de ogen en snavel. Ze hebben ook de naamgevende knobbel boven de bek. Deze is bij de mannetjes iets opvallender. Een jonge zwaan is meestal wat grijzer, zowel in pluimen als bek. Ze worden echt wit bij een leeftijd van één jaar en verder.
Het zijn grote vogels met een spanwijdte van meer dan twee meter. Ze zijn ook één van de zwaarste vogels die nog kunnen vliegen. Mannetjes wegen meestal tussen de 10 en 12 kilogram. Vrouwtjes zijn over het algemeen wat lichter en blijven onder de 10 kg. Misschien lijkt dat niet veel, maar voor een vogel is dit zeker wel, zeker als het nog kan vliegen. De grootste vogel die nog kan vliegen, de grote trap, weegt meestal niet veel meer.
Levenswijze
Een knobbelzwaan leeft in een gezin. Het koppel blijft levenslang samen en zorgen samen voor het nest en de jongen. Je ziet ze dan ook wel eens samen op stap. Heel jonge zwanen kunnen meeliften op de rug van de ouders. De jongen moeten vertrekken als ze hun witte kleur beginnen te krijgen, dus na ongeveer een jaar.
Een koppel zwanen is ook heel territoriaal, vooral tijdens het broedseizoen, en zowel naar andere watervogels als mensen, al dan niet in een kano. Meestal leeft er maar één koppel op een klein meertje. Invallers jagen ze dan weg door luid te sissen en eventueel met hun vleugels te slaan. Ze hebben benige sporen in de vleugels die hierbij helpen. Maar in tegenstelling tot wat soms beweerd wordt, is dat meestal niet krachtig genoeg om de arm of been van een mens te breken. Ze durven ook wel eens een eend weg te smijten met hun bek.
Op grotere plassen met veel voedselaanbod is er genoeg plaats voor meerdere families. Zie je grote aantallen, tot honderden zwanen dicht bij elkaar, zijn dit meestal zwanen die nog geen partner gevonden hebben.
Knobbelzwanen die heel noordelijk voorkomen, zullen migreren naar warmere oorden tijdens de wintermaanden, soms vliegen ze tot in noordelijk Afrika.
Wetenswaardigheden
De Engelse naam voor de knobbelzwaan is “mute swan”, wat verwijst naar het feit dat deze zwanensoort niet snel geluid maakt, in tegenstelling tot de wilde zwaan (of ganzen). In het Verenigd Koninkrijk zijn ze ook sterk beschermd. Daar worden alle zwanen gezien als eigendom van de Kroon. Een zwaan verwonden is daar dan ook een ernstig misdrijf. Het is deze bescherming die er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat het dier niet werd overbejaagd.
Het is de soort die je het vaakst zult zien. De wilde en kleine zwaan zijn andere soorten die je ook wel kan zien in België. Ze lijken goed op elkaar, maar de knobbelzwaan heeft natuurlijk de zwarte knobbel en de twee andere niet. De zwarte zwaan is een Australische soort en hoort hier dus niet thuis.
Het opstijgen en landen doen ze altijd in het water. Ze hebben dan ook een lange aanloop nodig om al hun gewicht in de lucht te krijgen, en een lange rembaan bij het neerkomen.
Het is de nationale vogel van Denemarken.
Predatie
Door hun grootte, hebben volwassen zwanen niet veel te vrezen van roofdieren. Zijn ze wat zwakker en dus minder in staat weg te zwemmen of vliegen, is het opletten voor lynxen, wolven en beren. Op het water, is het grootste gevaar de steenarend. En je houdt je hond ook best aan de leiband, niet alleen voor de veiligheid van de zwaan.
Voortplanting in de natuur
Een nest heeft meestal vier tot tien eieren, die na een dikke maand uitkomen. Meestal is er maar één nest per jaar.
Bedreiging
De knobbelzwaan is “Niet Bedreigd”. Historisch werden ze sterk bejaagd voor hun vlees en waren bijna verdwenen. Maar door een goede bescherming sinds meer dan een eeuw geleden, doen ze nu zeker niet slecht. Een ander probleem die opdook was loodvergiftiging door vissersgerij. Toen het gebruik van loodjes voor gewicht verboden werd, is deze ernstige bedreiging verdwenen.